Το τελευταίο διάστημα, πολλοί εκτροφείς και ιδιοκτήτες έχουν έρθει αντιμέτωποι με τον εφιάλτη της σμηγματαδενίτιδας (Sebaceous Adenitis).Το αυτοάνοσο νόσημα έχει εξαπλωθεί σχεδόν σε όλη τη φυλή.

Καθώς η αιτία εμφάνισης του δεν έχει εντοπιστεί, θεώρησα ότι θα ήταν χρήσιμο να συζητήσουμε με τον Δρ. Niels Pedersen ο οποίος δέχτηκε την πρόσκληση μου.

Ο Dr. Pedersen είναι ειδικός στο SA και την γενετική , διατέλεσε υπεύθυνος της μονάδας Κτηνιατρικής Γενετικής και του κέντρου υγείας ζώων συντροφιάς του Πανεπιστημίου UC Davis. Παρόλο που κατά κάποιο τρόπο έχει συνταξιοδοτηθεί, συνεχίζει με αμείωτη ένταση την έρευνα του. Πρόσφατα συμμετείχε στην έρευνα για το SA και την νόσο Addison στα Poodle και τώρα ασχολείται με την εξαιρετική έρευνα γενετικής ποικιλότητας στα Ακίτα. Η έρευνα αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη και μπορείτε να στείλετε δείγματα DNA.

 

Αρχικά ο Dr. Pedersen μας έδωσε μερικές βασικές αλλά ταυτόχρονα βασικές συμβουλές για την καταπολέμηση της νόσου.

- Το πρώτο πράγμα που οφείλουν να κάνουν οι εκτροφείς Ακίτα είναι να σταματήσουν να αντιμάχονται για το ποιος έχει τα καθαρότερα ζώα, να σταματήσουν να πιστεύουν πως οι εξετάσεις DNA δεν έχουν αξία και πως οι γενεαλογικοί χάρτες προσφέρουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες. Είναι σημαντικό να συμβάλλουν ουσιαστικά στην έρευνα, προσφέροντας δείγματα DNA και φυσικά ειλικρινή και σωστά στοιχεία για την υγεία των σκύλων τους. Οι εκτροφείς δεν επιτρέπεται να παραπονούνται ότι οι ερευνητές δεν είναι αποτελεσματικοί από τη στιγμή που οι ίδιοι εκτροφείς δεν συμβάλλουν στην επιτυχία των ερευνών. Χρειαζόμαστε βοήθεια στην τρέχουσα έρευνα γενετικής ποικιλότητας η οποία θα βοηθήσει σημαντικά να κατανοήσουμε τις κληρονομικές παθήσεις της φυλής.

Του ανέφερα πως παρόλο που η αιτία που προκαλεί το SA δεν έχει επιβεβαιωθεί, υπάρχουν ερευνητές που θεωρούν ότι είναι κληρονομικό, τούτο κατά τη γνώμη μου δεν είναι απολύτως ακριβές.

- Η κληρονομικότητα σε επίπεδο ενός υπολειπόμενου γονιδίου δεν είναι η ακριβής αιτία όπως πολλοί εκτροφείς πιστεύουν. Είναι σίγουρα ένας συνδυασμός που πιθανά αφορά γενετικούς πολυμορφισμούς που ο κάθε ενας συμβάλλει με τον τρόπο του χωρίς να είναι ο κύριος υπεύθυνος. Αυτό το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί και σε άλλες φυλές , σε συνδυασμό με άλλα αυτοάνοσα. Οσο αυξάνονται οι ενδογαμίες σε μια φυλή άλλο τόσο αυξάνονται και οι κίνδυνοι εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων όπως το SA.

Επι του παρόντος, η μόνη μέθοδος διάγνωσης του SA είναι η βιοψία. Λόγω του γεγονότος ότι η ηλικία εμφάνισης της ασθένειας διαφέρει καθώς και οτι πολλά νοσούντα ζώα δεν δείχνουν κλινικά συμπτώματα, το SA αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους εκτροφείς.  Στις ΗΠΑ, τα Poodle που χρησιμοποιούνται στην αναπαραγωγή οφείλουν να κάνουν βιοψία κάθε χρόνο, κάτι που δεν συμβαίνει με τα Ακίτα. Ρώτησα τον Dr. Pedersen γι αυτή τη μέθοδο προληπτικού ελέγχου.

- Ναι, είναι όντως μεγάλο πρόβλημα όταν η ασθένεια εμφανίζεται αφού ένας σκύλος έχει ήδη πολλούς απογόνους. Το SA εμφανίζεται συνήθως μέχρι τα 7 χρόνια, υπάρχουν όμως και αρκετές περιπτώσεις μεγαλύτερων σε ηλικία σκύλων. Ως εκ τούτου, η βιοψία στα Poodle δεν βοηθά ιδιαίτερα. Μέχρι τη στιγμή που ο σκύλος θα βρεθεί θετικός σε SA θα έχει ήδη δεκάδες απογόνους διαφόρων ηλικιών, τι γίνεται με αυτούς τους απογόνους; Συνεχίζουμε  τον ίδιο κύκλο ελέγχου με βιοψίες ή αφαιρούμε όλους αυτούς τους απογόνους από την αναπαραγωγή παρόλου που πολλοί απο αυτούς είναι υγιείς και οι βιοψίες τους αρνητικές; Σε αρκετά Poodle παρατηρήσαμε ότι δεν εμφανίζουν ποτέ κλινικά συμπτώματα, τι πρέπει να κάνουμε με αυτά τα σκυλιά; Η καλύτερη προσέγγιση είναι να εντοπίσουμε τις οικογένειες που έχουν μεγάλα ποσοστά εμφάνισης της νόσου και να εντοπίσουμε τους γενετικούς παράγοντες που ενισχύουν την εμφάνιση της. Αμφιβάλλω αν ποτέ βρεθεί ένα γενετικό χαρακτηριστικό με το οποίο θα μπορούν να εντοπιστούν οι φορρείς της ασθένειας. Το SA είναι ασθένεια που προκύπτει λογω της ενδογαμίας, όπως και όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα, ο καλύτερος τρόπος να το αντιμετωπίσουμε είναι η αύξηση της γενετικής ποικιλότητας.

Συνεχίζοντας την συζήτηση μας για την ιστορία των Ακίτα, αναφέραμε μερικά κομβικά σημεία, τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, τον διαχωρισμό της φυλής, την επιρροή ορισμένων σκύλων όπως ο Ise Unryuu καθώς και τις διαφορές στην κουλτούρα. Με γνώμωνα όλα αυτά ρώτησα τον Dr. Pedersen πως πιστεύει ότι οι εκτροφείς μπορούν να καταπολεμήσουν τη νόσο.

- Γνωρίζω την ιστορία της φυλής καθώς και τα προβλήματα μεταξύ των διαφορετικών "στρατοπέδων", ήρθε όμως η ώρα που πρέπει όλοι να δουλέψουμε μαζί. Το πρώτο βήμα είναι να προσδιορίσουμε την γενετική ποικιλότητα στα Ακίτα, ασχετα από Ιαπωνικα-Αμερικάνικα, σε όλα τα μέρη του κόσμου. Εχουμε ήδη κάνει τα πρώτα βήματα και η έρευνα βρίσκεται ήδη στην 2η φάση. Δεν ήταν εύκολη δουλειά, πρέπει να συλλέξουμε πολλά δεδομένα και αντιμετωπίζουμε πολλές δυσκολίες και αρνήσεις ειδικά από ομίλους. Τα αποτελέσματα που μπορείτε να δείτε σήμερα προέρχονται κυρίως από εκτροφείς και λάτρεις της φυλής που με δική τους πρωτοβουλία επέλεξαν να συμμετασχουν στην έρευνα.

Φυσικά θα ήθελα να μάθω πόσο ρίσκο μπορούν να πάρουν οι εκτροφείς. Εάν ένα εκτροφικό σκυλί έχει στον γενεαλογικό του χάρτη πρόγονο με SA, πόσες γενιές πίσω πρέπει να είναι αυτός ο πρόγονος για να αισθανόμαστε κάποια ασφάλεια;

- Αυτού του τύπου οι ασθένειες ξεκινούν από τους προγόνους και μπορεί να μας πάνε πίσω χιλιάδες χρόνια, ίσως και στην αρχική εξημέρωση του σκύλου. Ειδικά αν η ασθένεια εμφανίζεται μετά από μια "γενετική συμφόρηση" , όπως για παράδειγμα το φαινόμενο του δημοφιλούς επιβήτορα (popular sire effect), τότε οι γενεαλογικοί χάρτες πρέπει να φτάνουν πολύ πριν την συμφόρηση για να έχουν κάποια αξία. Τρεις ή πέντε γενιές δεν έχουν αξία αν η συμφόρηση που έφερε την ασθένεια στο προσκήνιο συνέβη πριν απο αυτές. Επίσης, ένας γενεαλογικός χάρτης (pedigree) είναι κάτι σαν οικογενειακή ιστορία που παρέχει σε ένα βαθμό πληροφόρηση για τους προγόνους. Για παράδειγμα, ήταν πρωταθλητές, απο πού κατάγονται οι πρόγονοι, πόσα κουτάβια έκαναν κ.ο.κ. Εντούτοις, υπάρχει μόνο θεωρητική βάση για το ποσοστό των γονιδίων που μετέφερε ο κάθε πρόγονος στους απογόνους του (π.χ. 1/2, 1/4, 1/4, 1/16 κλπ). Ο μοναδικός τρόπος για να καθορίσουμε την συμμετοχή των προγόνων στους απογόνους είναι το τεστ DNA. Δεν ισχυρίζομαι ότι οι γενεαλογικοί χάρτες δεν έχουν αξία, ο συνδυασμός pedigree και DNA test είναι απαραίτητος για μια εκ βαθέων μελέτη μιας φυλής. Αυτή τη μέθοδο χρησιμοποιήσαμε σε πρόσφατες έρευνες για αυτοάνοσα νοσήματα στις φυλές Poodle και Italian Greyhound. Τα αποτελέσματα των ερευνών είναι δωρεάν διαθέσιμα για κάθε ενδιαφερόμενο.

 Στην έρευνα για τα Poodles αναφέρεται ότι υπάρχει ενας ισχυρός δεσμός μεταξύ των ενδογαμικών πληθυσμών και του SA. Παρόλο που δεν είμαι οπαδός του line-breeding (προτιμώ να διατηρώ την γενετική ποικιλότητα), αν κατάλαβα σωστά απο την έρευνα δεν προκύπτει ότι το line breeding προκαλεί SA.

- Οι εκτροφείς χρησιμοποιούν τον όρο line breeding πολύ χαλαρά. Μια γραμμή είναι τεχνικά ένας υποπληθυσμός που σε επίπεδο φαινότυπου και γονότυπου δαιφοροποιείται από άλλες γραμμές. Ουσιαστικά, line breeding θεωρείται η εκτροφή μεταξύ σκύλων διαφορετικών γραμμών. Η ένοια χρησιμοποιείται σήμερα για περιπτώσεις όπου σκύλος του εκτροφέα Χ στο Λονδίνο ζευγαρώνει με σκύλο του εκτροφέα Υ στις ΗΠΑ. Δίχως να γνωρίζουμε τα γενετικά χαρακτηριστικά μιας γραμμής και πως αυτά διαφέρουν από τις άλλες γραμμές, τότε το line breeding μπορεί να θεωρηθεί απλή εξω-διασταύρωση μεταξύ συγγενικών και ιδιαίτερα ομόαιμων γραμμών.

Πέραν της γενετικής προδιάθεσης, ρώτησα τον Dr.Pedersen για τους εξωτερικούς παράγοντες που ενεργοποιούν τη νόσο.

- Στην έρευνα μας για τα Poodle και τα Italian Greyhound έγινε σαφές ότι η κληρονομικότητα συμβάλλει κατά 50% στη νόσο. Τούτο σημαίνει ότι το υπόλοιπο 50% επηρεάζεται από άλλους παράγοντες. Παράγοντες που μπορεί να εμφανιστούν χωρίς ιδιαίτερο λόγο, από μικροβιακές μολύνσεις, ορμονικές διαταραχές, άγχος, ακτινοβολία, ηλιακό φώς, φάρμακα κλπ. Ο ρόλος αυτών των εξωτερικών παραγόντων είναι ιδιαιτέρως ξεκάθαρος σε δίδυμους ανθρώπους οι οποίοι όσο μεγαλώνουν διαφοροποιούνται σε ορισμένους τομείς και φυσικά να νοσήσουν απο διαφορετικές ασθένειες ο καθένας.

Επί του παρόντος, ο στόχος της θεραπείας του SA είναι να περιορίσει τα συμπτώματα νατί να αντιμετωπίσει την αιτία που το προκαλεί. Παρόλο που το DNA ενός σκύλου έχει κληρονομηθεί απο τους γονείς του και προδιαγράφει εάν υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες εκδήλωσης της ασθένειας, ρώτησα τον Dr. Pedersen εάν υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε την εκδήλωση της. Δυστυχώς η απάντηση του δεν ήταν αυτή που έλπιζα.

- Οχι αυτή τη στιγμή - δεν γνωρίζουμε άλλους γενετικούς παράγοντες πέραν της ενδογαμίας (inbreeding) που προδιαθέτουν για εκδήλωση της ασθένειας και φυσικά μπορούμε να ασκήσουμε ελάχιστο έλεγχο στους εξωγενείς παράγοντες. Θεωρούμε συνεπώς ότι "ο κύβος ερρίφθη" με την γέννα ενός κουταβιού και απλά παρατηρούμε τα γεγονότα όπως συμβαίνουν δίχως να μπορούμε να επέμβουμε.

Θυμάμαι ορισμένους να ισχυρίζονται ότι το SA σχετίζεται με παθήσεις του θυρεοειδούς, ρώτησα τον Dr. Pedersen για τις πιο διαδεδομένες θεωρίες σχετικά με την ασθένεια.

- Δεν έχω ξανακούσει αυτή τη θεωρία αλλά έχει ένα ψήγμα αλήθειας. Η νόσος είναι μια διακριτή οντότητα, όπως είναι ο υποθηροειδισμός, με τον τελευταίο να είναι ίσως η πιο διαδεδομένη αυτοάνοση ασθένεια σε ανθρώπους και σκύλους. Είναι επίσης το πρώτο σύμπτωμα που μας δείχνει οτι μια φυλή έχει επηρεαστεί από έντονη ενδογαμία (inbreeding). Είναι πολύ πιθανό για ένα σκύλο να νοσήσει και από τα δύο. Ο στόχος του ανοσοποιητικού συστήματος στη μια περίπτωση είναι ο αδένας του θυρεοειδούς και στην δεύτερη οι σμηγματογόνοι αδένες.

Εχοντας ακούσει ότι το SA εκδηλώνεται διαφορετικά σε κοντότρικες και μακρύτριχες φυλές, ήμουν περίεργος να μάθω αν υπάρχουν χαρακτηριστικές διαφορές στον τρόπο εκδήλωσης της ασθένειας στα Ακίτα εν συγκρίσει με τις άλλες φυλές.

- Το SA είναι SA σε όλες τις φυλές. Μπορεί τα συμπτώματα να διαφέρουν ελαφρά μεταξύ των φυλών αλλά οι βλάβες που προκαλεί είναι πανομοιότυπες. Η θεραπεία είναι εξαιρετικά δύσκολη διότι ορισμένα ζώα ανταποκρίνονται στην χορήγηση τοπικών θεραπευτικών, άλλα ανταποκρίνονται σε ανοσοκατασταλτικές αγωγές και άλλα σε συνδυασμό και των δύο. Ορισμένες φορές τα συμπτώματα υποχωρούν και άλλες η κατάσταση χειροτερεύει ότι κι αν κάνεις.

Οσοι ασχολούνται με τη φυλή, συμμετέχουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ρώτησα λοιπόν τον Dr. Pedersen τη γνώμη του για τους εκτροφείς που ενώ γνωρίζουν οτι συγκεκριμένα σκυλιά έχουν δώσει αρνητικά δείγματα στο παρελθόν, συνεχίζουν να ζευγαρώνουν με αυτά τα υψηλού ρίσκου σκυλιά.

- Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ισως κάπως θεωρητική, αυτός είναι ο τύπος του εκτροφέα που καταστρέφει τη μια φυλή μετά την άλλη. Εχουν τυφλή εμπιστοσύνη στα ένστικτα τους και πιστεύουν ότι τα προβλήματα που προκαλεί η ενδογαμία (inbreeding) είναι μύθος. Τι παραπάνω να σχολιάσω;

Ο Dr. Pedersen ανέφερε ότι αυτή την περίοδο συμμετέχει στην έρευνα για την γενετική ποικιλότητα των ακίτα και ότι είναι κάπως απογοητευμένος από τον αριθμό των συμμετεχόντων μέχρι στιγμής. Προσωπικά θεωρώ ότι ύπαρχουν πολλοί και σημαντικοί λόγοι για να συμμετάσχω αλλά φαντάζομαι ότι θα υπάρχουν άνθρωποι που θα λένε "Το ξέρουμε ήδη ότι η γενετική μας ποικιλότητα είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Ποιος ο λόγος να συμμετάσχω στην έρευνα εφόσον ήδη γνωρίζω το πρόβλημα;". Πως θα μπορούσε να πειστεί αυτό το κοινό;

- Η αλήθεια είναι πως δεν γνωρίζουν την γενετική ποικιλότητα της φυλής. Γνωρίζουν ότι η φυλή ξεκίνησε απο πολύ μικρό αριθμό προγόνων, ότι υπήρχαν κάποιες γενετικές συμφορήσεις (πχ δημοφιλης επιβήτορας) και γνωρίζουν επίσης ότι η φυλή υποφέρει από θέματα υγείας που φαίνεται πως είναι κληρονομικά. Αποδεχόμενοι ότι έχουν αυτά τα προβλήματα και αρνούμενοι να μάθουν γιατί αυτά δημιουργούνται είναι μια παραδοχή ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα, οπότε γιατί να κάνουν κάτι. Πολλές φυλές που έχουν "στριμωχτεί" μπορούν να βοηθηθούν. Για κάποιες μπορεί να απαιτείται μια νέα εξισορρόπηση της γενετικής τους ποικιλότητας, για άλλες μπορεί να βοηθήσει η εκτροφή για ετεροζυγωτία χρησιμοποιώντας προσεκτικά επιλεγμένους γεννήτορες, αλλες πάλι μπορεί να χρειαστεί να αναζητήσουν νέα γονίδια εντός της ίδιας της φυλής που μπορεί να μη γνωρίζουν καν ότι υπάρχουν ενώ μπορεί για κάποιες να απαιτηθεί εξω-διασταύρωση για να επιβιώσουν. Κάθε μια από τις παραπάνω μεθόδους απαιτεί λεπτομερή και εις βάθος γνώση των γενετικών ιδιοτήτων της φυλής βασισμένη στα γενεαλόγια και στις εξετάσεις DNA.

Τα πρώτα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας δημοσιεύτηκαν πρόσφατα και οφείλω να συγχαρώ τον Dr. Pedersen για την ταχύτητα με την οποία εργάστηκαν αυτός και η ερευνητική ομάδα. Συνιστώ σε όλους να ρίξουν μια ματιά στα αποτελέσματα, παρόλα αυτά ο Dr. Pedersen συνοψίζει εν συντομία τα πιο σημαντικά ευρήματα.

- Τα προκαταρκτικά στοιχεία μεταξύ των δύο φυλών καθώς και στα υβρίδια τους, μας πρόσφεραν μια νέα οπτική σε ότι αφορα την γενετική ποικιλότητα της φυλής. Κάποια από τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι είναι ήδη γνωστό, ότι δηλαδή τα Αμερικάνικα Ακίτα (AKA) και τα Ιαπωνικά (AKJ) προέρχονται από την ίδια φυλή και δημιουργήθηκαν από σκύλους της ίδιας γενετικής δεξαμενής. Τα στοιχεία επίσης δείχνουν ότι τα ακίτα έχουν χάσει μεγάλο ποσοστό της ποικιλοτητας τους λόγω των τυχαίων ζευγαρωμάτων μεταξύ συγγενικών σκύλων. Ειδικότερα για τα Αμερικάνικα, προκύπτει ότι μοιράζονται πολλά κοινά γονίδια που ίσως εξηγείται από φαινόμενα δημοφιλούς επιβήτορα. Με βάση τα δεδομένα της έρευνας ίσως είναι εφικτό να αυξηθεί η ποικιλότητα σε ένα βαθμό μέσω επιλεγμένων ζευγαρωμάτων - βασισμένων πρωτίστως σε στοιχεία DNA - μεταξύ Αμερικάνικων και Ιαπωνικών.

Ζήτησα την συμβουλή του Dr. Pedersen σε ότι αφορά το ενδεχόμενο επίλυσης του προβλήματος της σμηγματαδενίτιδας μέσω της εξωδιασαύρωσης με άλλη φυλή. Εάν μελετήσουμε την ιστορία της φυλής και ειδικότερα την περίοδο επαναφοράς της κατά τις αρχές και τα μέσα του 20ου αιώνα, θα δούμε ότι εχουν γίνει διασταυρώσεις με άλλες φυλές, οπότε δεν θα ήταν τελείως παράλογο να το επαναλάβουμε. Για παράδειγμα, το pedigree του Dewa Go  ενός από τους βασικούς προγόνους της φυλής μας δείχνει δύο ενδιαφέροντες πρόγονους του, τον Katsuhire Go (Kappei Go) ο οποίος ήταν Hokkaido και τον Goma Go (ο οποίος πιστεύεται ότι ήταν Γ.Ποιμενικός). Γνωρίζουμε επίσης ότι φυλές όπως το chow-chow έπαιξαν κι αυτές ρόλο. Εντούτοις, τυχόν αναφορές στο θέμα της εξωδιασταύρωσης μεταξύ της κοινότητας επιφέρουν σχόλια του τύπου "Θα μας προκαλέσει νέα προβλήματα και ασθένειες από άλλες φυλές" , "Θα χάσουμε τον τύπο για τον οποίο δουλέψαμε τόσο σκληρά" , "Θα πρέπει να λύσουμε το πρόβλημα μέσα από την ίδια τη φυλή". Κλείνοντας λοιπόν, ζήτησα από τον Dr. Pedersen την άποψη του πάνω στο θέμα.

- Δε βλέπω τον λόγο που οι εκτροφείς Ακίτα προβληματίζονται τόσο με την εξωδιασταύρωση ή ακόμη και με την διασταύρωση με άλλες φυλές που έχουν παρόμοια εμφάνιση. Ολες οι φυλές (και οι άνθρωποι βέβαια) είναι αποτέλεσμα συνεχόμενων διαφορετικών διασταυρώσεων για περιόδους που διαρκούσαν από χιλιάδες χρόνια μέχρι και μία μοναδική γενιά. Γιατί κάτι τόσο φυσιολογικό θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αφύσικο; Ο στόχος είναι να έχουμε έναν σκύλο με συγκεκριμένη εμφάνιση, χρησιμότητα και προσωπικότητα. Το πως θα φτάσουμε το στόχο μας δεν είναι το πιο σημαντικό αλλά το πως θα διατηρήσουμε την υγεία του σκύλου που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε.-

 

Συνέντευξη: Peter Van Der Lugt , Αρχικό κείμενο

Μετάφραση με την άδεια του συγγραφέα: Χρήστος Ιωάννου